Khi thời tiết thay đổi đột ngột, quá nóng hay quá lạnh, hay khi thời tiết chuyển mùa là thời điểm dễ phát sinh bệnh nhất, đặc biệt những căn bệnh về đường hô hấp mà thường gặp nhất ở người già hay người có nhiều bệnh nền, giảm sức đề kháng. Có nhiều yếu tố gây nên bệnh đường hô hấp, đặc biệt là sự kết hợp giữa yếu tố cơ địa và yếu tố môi trường. Bệnh thường xuất hiện sau một đợt nhiễm trùng đường hô hấp do virus hoặc vi khuẩn, khi thời tiết thay đổi đột ngột, những đợt chuyển mùa hay do hít phải bụi, hơi khói của bếp than, khói thuốc lá, lông súc vật, phấn hoa ... Nếu không được phát hiện kịp thời, bệnh đường hô hấp dễ tiến triển thành một số biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe như suy hô hấp cấp, viêm tai, viêm màng não, áp xe phổi, tràn khí màng phổi…

Do vậy, việc phòng bệnh đường hô hấp khi thời tiết thay đổi đột ngột rất quan trọng nhằm ngăn ngừa tối đa mức tăng nặng của bệnh và biến chứng nguy hiểm có thể gặp phải. Sau đây là một số bệnh  đường hô hấp thường gặp khi thời tiết giao mùa và cách phòng bệnh.

​

                              (Ảnh mang tính chất minh họa, nguồn từ internet)

1. Hen phế quản

Hen phế quản còn gọi là hen suyễn hay bệnh suyễn là một bệnh lý viêm mạn tính của phế quản. Bệnh xuất hiện là do phản ứng co thắt phế quản gây tắc nghẽn đường hô hấp có hồi phục khi được kích thích bởi sự tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng, không khí lạnh, tập thể thao, hay các kích thích về cảm xúc.

2. Viêm mũi xoang cấp

Viêm xoang cấp là tình trạng viêm nhiễm một hoặc nhiều xoang, bao gồm xoang hàm, xoang sàng và xoang trán. Nguyên nhân có thể do trẻ nhiễm virut đường hô hấp trên, dị ứng hoặc nhiễm nấm. Viêm xoang dễ nhận biết qua các dấu hiệu như ngạt mũi, sổ mũi, hắt hơi nhiều, nước mũi ban đầu trong, chuyển sang trắng đục, màu xanh hoặc vàng ngà, đau ở hốc mắt...

3. Viêm thanh quản

Viêm thanh quản là tình trạng dây thanh âm bị sưng dẫn đến khản hoặc mất giọng. Bệnh có thể xuất hiện đột ngột ngay sau khi ăn thực phẩm lạnh, tắm nước lạnh, luồng khí lạnh của điều hòa phả vào vùng đầu, mặt, cổ.

4. Viêm thanh khí phế quản cấp

Viêm thanh khí phế quản cấp là tình trạng nhiễm khuẩn đường hô hấp. Bệnh có thể gây tắc nghẽn hô hấp, khiến người bệnh ho nhiều. Khi mắc bệnh, thanh quản và khí quản sẽ bị kích ứng và sưng lên. Tình trạng bệnh kéo dài có thể gây ra viêm phổi.

5. Viêm họng

Người bệnh có những dấu hiệu như sốt, kém ăn, nghẹt mũi, ho, thậm chí nôn mửa, tiêu chảy. Các biểu hiện khác là đau họng, nuốt khó khăn, kém ăn, đau đầu, tay chân nhức mỏi.

6. Viêm  phế quản cấp

Mầm bệnh gây viêm phế quản cấp mùa đông thường là virut cúm A và B. Khi bị nhiễm virut, cơ thể giảm sức đề kháng nên đường hô hấp dễ bị bội nhiễm bởi các loại vi khuẩn khác.

7. Viêm phổi

Trước đây, viêm phổi được xếp làm 2 loại: điển hình (do vi khuẩn) và không điển hình (thường do vi rut). Ngày nay, người ta phân loại viêm phổi thành viêm phổi mắc phải ở cộng đồng và viêm phổi mắc phải ở bệnh viện.

Viêm phổi mắc phải ở cộng đồng trong mùa đông đáng chú ý nhất là: viêm phổi ở những người không có bệnh tật (tuổi dưới 60) và viêm phổi ở người già.  Viêm phổi ở người già khỏe mạnh đã nguy hiểm, viêm phổi ở người già có bệnh càng nguy hiểm hơn vì sức đề kháng của người già thường kém. Quá nửa số tử vong của người cao tuổi trong năm là vào mùa lạnh, hầu hết số tai biến do bệnh tật gây ra cũng vào mùa này.

8. Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) một tình trạng bệnh lý ở phổi, với sự giới hạn thông khí không thể hồi phục hoàn toàn, gây nên tình trạng tắc nghẽn lưu thông khí, gia tăng lượng khí cặn trong phổi làm bệnh nhân khó thở. Thời tiết lạnh là một trong các nguyên nhân gây ra các cơn khó thở cấp của bệnh.

Một số biện pháp phòng ngừa

Để hạn chế các bệnh hô hấp khi thời tiết giao mùa, một số biệp pháp nhằm giảm thiểu nguy cơ phát bệnh có thể áp dụng sau đây:

- Khi đi ngoài trời cần đeo khẩu trang để tránh các tác nhân gây bệnh.

- Giữ môi trường không khí trong nhà và nơi làm việc sạch sẽ, thoáng mát nhằm khử sạch vi khuẩn, vi rút là mầm mống gây nên bệnh lý hô hấp nhiễm khuẩn, tránh tiếp xúc với môi trường nhiều khói bụi, độc hại.

- Nên giữ gìn cơ thể đủ ấm theo tiêu chí ấm về mùa đông, thoáng mát về mùa hè, giữ ấm cổ, ngực, bàn chân, bàn tay.

- Không hút thuốc lá, thuốc lào, xì gà.

- Tập thể dục đều đặn, phù hợp sức khỏe.

- Đảm bảo chế độ dinh dưỡng đủ năng lượng, cân đối bằng cách sử dụng các loại rau xanh, trái cây tươi đảm bảo đầy đủ vitamin A, C, E, canxi, khoáng chất, chất xơ có tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, uống nhiều nước.

- Thường xuyên vệ sinh răng miệng, súc miệng bằng nước muối sinh lý để tránh nhiễm khuẩn răng miệng, vi khuẩn đi xuống cơ quan hô hấp và gây bệnh.

- Tránh các thức ăn đã từng gây dị ứng, hoặc có thành phần sulfite thường thấy trong các chất bảo quản thực phẩm như khoai tây, tôm, hoa quả khô, bia, rượu đã qua chế biến vì thường gây các cơn hen.

- Tiêm vắc xin phòng các bệnh đường hô hấp (vắc xin cúm hoặc phế cầu).

- Cần kiểm soát tốt các bệnh lý mạn tính như hen suyễn, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, suy tim, đái tháo đường để tránh bệnh tái phát khi thời tiết thay đổi.

- Khi có dấu hiệu mắc bệnh hô hấp, người bệnh cần đi khám chuyên khoa hô hấp để có chỉ định điều trị cụ thể.

Bài và ảnh Nguyễn Văn Khoa